همایش ملی جنگ اوستیای جنوبی،مهر 1387

 

همایش

ملی

جنگ اوستیای جنوبی؛

زمینه ها، اهداف و پیامدها

یکشنبه 28 مهرماه1387

فهرست مطالب

مقدمه دبیر همایش / دکتر حسین احمدی ...................... 1

برنامه همایش........................................... 5

خلاصه مقالات :

تأثیر جنگ روسیه و گرجستان بر مناسبات نوین در روابط بین الملل/ دکتر محمد فرهاد کلینی  6

روسیه قدیم یا روسیه جدید؟ / کاوه بیات................. 9

بررسی مواضع ترکیه در بحران گرجستان / حسن بهشتی پور...... 10

تقابل روسیه با غرب؛ ماهیت، رویکردها و پیامدها  /دکتر هوشنگ کریمی      16

پیامدهای بحران گرجستان در روابط روسیه و ناتو / دکتر منوچهر مرادی       20

آسیب پذیری دولت و ملت تک قومی در گرجستان / دکتر حسین احمدی      22

تأثیر جنگ اوستیا بر انرژی منطقه و جهان / دکتر جهانگیر کرمی     25

پیامدهای جنگ گرجستان بر جهت گیریهای سیاست خارجی روسیه/ سید احمد حسینی 27

قفقاز ؛ فرصتها و تهدیدها پس ازبحران گرجستان / علی نجفی .. 31

نقش  اسرائیل در جنگ گرجستان و روسیه/ احمد کاظمی........ 33

آبخاز؛ سرزمین بحران/ حامد کاظم زاده .................... 37

اقدامات حوزه سیاست خارجی.............................. 42

مقدمه

دکتر حسین احمدی *

      گرجستان کشوری واقع در شمال قفقاز با مساحت 69700 کیلومتر مربع ، و جمعیت کمتر از پنج میلیون نفر ، دارای 723 کیلومتر مرز با روسیه، 322 کیلومتر با آذربایجان، 310 کیلومتر با سواحل دریای سیاه، 252 کیلومتر با ترکیه ، 164 کیلومتر با ارمنستان می باشد.

بیشترین جمعیت این کشور را گرجی ها، سپس ارمنی ها ، آذری ها دارند. اوستیای جنوبی در شمال گرجستان و هم مرز با روسیه با مساحت 3900 کیلومتر مربع با مرکزیت تسخینوالی در قبل از جنگ اخیر با جمعیت کمتر از 100 هزار نفر و جمهوری خود مختار اوستیای شمالی در قلمرو روسیه با جمعیت 800 هزار نفر می باشد. مردم اوستیا از نظر فرهنگی – نژادی ، قرابت نزدیکی با ایرانیان دارند. گرچه بیشتر آنها مذهب ارتدوکس دارند ولی حدود 30 درصد آنها مسلمانند. آبخاز، سرزمینی در سواحل دریای سیاه با مساحت 8700 کیلومتر مربع با مرکزیت سوخومی با جمعیت حدود 100 هزار نفر که اکثریت آبخازی و چرکس می باشند.

معضل اوستیای جنوبی و آبخاز ، از قبل از فروپاشی شوروی گریبان گرجستان را گرفت . اوستیایی ها تقسیم بندی شوروی سابق ، برای واگذاری اوستیای جنوبی به گرجستان را قابل قبول نمی دانستند. و با استفاده از حمایت مردم اوستیای شمالی و پیوند نزدیک با روسیه، خواستار جدایی از گرجستان بودند. در نتیجه در کمترین فاصله پس از فروپاشی شوروی، سه استان اوستیای جنوبی، آبخازیا و آجاریا ، اعلان استقلال کردند.

گامسا خوردیا رئیس جمهور گرجستان با شعار گرجستان بــر ای گرجی ها ضمن پیچیده کردن موضوع به سوخومی و تسخینوالی حمله برد. اما گرجستان نتوانست از پس دو ایالت خود مختار برآید. در نتیجه ادوارد شواردنادزه رئیس جمهور وقت گرجستان در چهاردهم ژوئیه 1994 پیمان داگومیس را با بوریس یلتسین رئیس جمهور روسیه امضا کرد. طبق این پیمان نیروهای حافظ صلح روسیه در یک منطقه حایل به عرض هفت کیلومتر اعزام و مستقر شدند.

این وضعیت تا روی کار آمدن ساکاشویلی ادامه داشت. ضمیمه کردن آسان منطقه آجار، متصل به ترکیه و افزایش محبوبیت ساکاشویلی در میان گرجی ها وی را ترغیب به تصرف دو منطقه آبخاز و اوستیای جنوبی نمود.

در روز هشتم اوت 2008 در هنگام برگزاری المپیک چین این تفکر به مرحله عمل در آمد و با کشته شدن دو صلح بان روسی، در حالیکه دنیا مترصد تعمق درباره چگونگی برخورد روسیه با این حرکت بود، بر خلاف انتظار جهانیان واکنش روسیه بسیار سخت و سهمگین بـود. روس ها نه تنها این دو منطقه را از چنگ گرجی ها در آوردند، بلکه تا 35 کیلومتری تقلیس پیش رفتند، که در نتیجه این حرکت بسیاری از مراکز نظامی و تأسیسات زیر بنایی گرجستان در معرض نابودی قرار گرفت.

حملات سنگین روسیه، اتحادیه اروپا را وادار به پا در میانی کرد. در سیزدهم اوت 2008 با سفر سارکوزی و مذاکرات با مقامات گرجستان و روسیه، قرارداد آتش بس در شش بند مورد پذیرش طرفین قرار گرفت که شامل عدم بکارگیری زور از سوی طرفین دیگر، پایان یافتن اقدامات نظامی، تسهیل در راه رسیدن کمک بشر دوستانه، بازگشت نیروهای گرجستان به پادگان ها، تخلیه خاک گرجستان توسط نیروهای روسی و آغاز بحث در مورد اوستیای جنوبی و آبخاز در سطح بین المللی است.

بعد از امضای معاهده، نیروهای روسیه در 22 اوت نیروهای خود را از خاک گرجستان خارج کردند. ولی روسیه بر باقی ماندن نظامیانش در اوستیای جنوبی و آبخاز تأکید کرد. با اعلام استقلال اوستیای جنوبی و آبخازیا از گرجستان و حمایت روسیه از استقلال این دو جمهوری، گرجستان قطع کامل روابط دیپلماتیک خود با روسیه را اعلام و مناطق اوستیای جنوبی و آبخازیا را مناطق اشغال شده از سوی روسیه اعلام کرد.

نیکاراگوئه رسماً استقلال اوستیای جنوبی را اعلام کرد. حزب اتحاد بزرگ ترکیه، جنبش حماس، جمهوری قبرس، جمهوری قراباغ نیز از استقلال دو منطقه دفاع کردند. کشورهایی مانند بلاروس، تاجیکستان و ونزوئلا نیز به رسمیت شناختن استقلال این دو ناحیه را در دستور کار خود قرار داده اند.

لوله های نفت باکو – جیهان و صادرات ریلی نفت آذربایجان به دنبال جنگ قطع شده و حمایت روسیه از اعلام استقلال اوستیای جنوبی و آبخازیا این کشور را در حالت برگشت ناپذیری قرار داده که با امنیت ملی آن به شدت گره خورده است.

به نظر می رسد جنگ اوستیای جنوبی، معادلات منطقه ای را دگرگون کرده است. لوله های نفت چند میلیارد دلاری باکو – جیهان و صادرات ریلی نفت جمهوری آذربایجان از طریق گرجستان قطع شده و برای اولین بار فاز اول قرارداد سه ماهه سوآپ نفت جمهوری آذربایجان از طریق ایران عملی شده است.

امریکا با استفاده از جنگ گرجستان سعی در مدیریت کردن روابط اروپا و روسیه را نمود. اروپا در جنگ گرجستان از نظم کافی برخوردار نبود و فرانسه با شدت با هر نوع برخورد با روسیه مخالف و انگلیس و لهستان خواستار برخورد شدید با روسیه بودند .

روس هراسی و فاصله گرفتن از امریکا در کشورهای منطقه باعث سفر دیک چنی به سه کشور جمهوری آذربایجان ، گرجستان و اوکراین شد.

حوزة سیاست خارجی مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران امیدوار است با برگزاری همایش فوق، گامی در راستای منافع کشور برداشته باشد .

 ^Gagra.[5]