دکتر حسین احمدی
سوابق علمی - پژوهشیدکتر حسین احمدی
سوابق علمی - پژوهشیایران و فرانسه ، تحرک دیپلماسی
ایران و فرانسه ، تحرک دیپلماسی
نویسنده: دکترحسین احمدی
چاپ شده در : فصلنامه "تاریخ روابط خارجی" سال دوم,شماره دوم(بهار1379)
روابط ایران و فرانسه که از دورة صفویه شروع شده بود به مدت کوتاهی در دورة سلطنت فتحعلی شاه به بالاترین سطح خود رسید، سپس در دورة صدراعظمی حاج میرزا آقاسی رونقی دوباره یافت، با قدرت گیری آلمان، فرانسه که به دنبال متحدان نیرومندی در برابر این کشور میگشت ضمن کنار گذاشتن اختلاف خود با انگلستان، روسیه ، خود را با سیاستهای دو قدرت بزرگ در ایران هماهنگ کرد.
با به قدرت رسیدن سلسلة پهلوی، و انعقاد قراردادهایی چند، روابط ایران و فرانسه گسترش کمّی قابل توجه یافت. به دنبال انتشار مطالب طنزآمیز و انتقادی در مطبوعات فرانسه دربارة رضاشاه روابط سیاسی دو کشور در دی ماه 1315 ش قطع، اما بعد از سه سال در سال 1318 ش از سر گرفته شد.
از شروع جنگ دوم جهانی تا روی کار آمدن جمهوری پنجم توسعهای در روابط دو کشور دیده نشد، زیرا فرانسه درگیر مسائل داخلی و مستعمرههایش بود. با مسافرت رسمی شاه ایران 1340 ش[1] و سپس مسافرت رسمی ژنرال دوگل به ایران گشایشی در روابط سیاسی دو کشور حاصل آمد. دوگل با از دست دادن آخرین پایگاه خود در الجزایر به دنبال احیای نفوذ تضعیف شده فرانسه در خاورمیانه و همچنین خواهان شرکت کشورش در برنامة پنج ساله عمرانی سوم ایران بود. هیأت فرانسوی از سیام مهرماه 1342/ بیست و دوم اکتبر 1963 به مدت چهار روز از ایران دیدار کردند. دوگل اولین رئیس جمهوری فرانسه بود که به صورت رسمی از ایران دیدار میکرد. در این سفر که وزیر خارجه فرانسه دوگل را همراهی میکرد وی از اصفهان و شیراز نیز دیدار به عمل آورد.[2]
بعد از سفر دوگل، رفت و آمد مقامات بلندپایه دو کشور بیشتر شد که مهمترین آنها سفر وزیر آبادانی و مسکن ایران به فرانسه در نوزدهم اردیبهشت 1345 و مسافرت کودوموریل وزیر خارجه فرانسه به اتفاق هیأت نمایندگی آن کشور برای شرکت در مراسم افتتاح ساختمان جدید دبیرستان رازی به تهران بود.
به دعوت رسمی نخستوزیر وقت ایران ژرژ پمپیدو نخست وزیر فرانسه از دوازدهم تا هفدهم اردیبهشت 1347/ دوم تا هفتم مه 1968 یک دیدار پنج روزه از ایران به عمل آورد. فرانسه با در دست داشتن نفت الجزایر میخواست از نفت خاورمیانه هم سهمی داشته باشد، لذا به دنبال اعطای امتیاز کاوشهای نفتی در مساحت چهار هزار کیلومتر از خلیج فارس به گروه نفتی الف اُراپ بود در حالی که تقریباً در آن هنگام تمام نفت ایران در دست یک کنسرسیوم بینالمللی بود.[3]
با وجود همة این دید و بازدیدها تا اواخر سال 1350 ش که اولین همکاری اقتصادی قابل توجه بین دو کشور آغاز شد، روند اقتصادی روابط دو کشور آغاز شد، روند اقتصادی روابط دو کشور شتابی پیدا نکرد. این مختصر تلاش دارد تصویری مستند گونه را از دوره پر تحرک روابط دو کشور ارائه نماید.
[1]. مرکز اسناد وزارت خارجه ج. ا. ا: اسناد قدیمه، سال 1340 ش، کارتن 3، پرونده 4.